Po co nam witamina A?

Witaminy należą do grupy związków organicznych, które mimo, iż nie stanowią źródła energii dla organizmu, są jednak niezbędne dla zachowania prawidłowego stanu zdrowia i właściwego przebiegu procesów metabolicznych.

Od 1911 roku, kiedy to zostały odkryte przez Kazimierza Funka, przeprowadzono wiele badań potwierdzających, że są niezbędne dla utrzymania stanu równowagi naszego ustroju, a ich brak może powodować powstanie określonych chorób.

Podzielone zostały na:
- łatwo rozpuszczalne w wodzie: B1, C, B2, B12, B5, B6, PP, B9
- rozpuszczalne w tłuszczach: A, D, E, K
Pamiętajmy, że większość z nich może być dostarczona wyłącznie z pożywieniem, gdyż sami nie potrafimy ich syntetyzować.

Witamina A (retinol) magazynowana jest głównie w wątrobie, w mniejszej ilości w nerkach i jelicie cienkim. Po spożyciu pokarmów obfitujących w nią, aż 80% ulega wchłonięciu, a jedynie 20% zostaje wydalone z organizmu wraz z kałem. Obejmuje ona funkcje somatyczne tzn. ma istotny wpływ na procesy związane ze wzrostem, rozwojem oraz zróżnicowaniem tkanki kostnej i nabłonkowej. Odpowiada za prawidłowy przebieg spermatogenezy, rozwój łożyska i wzrost zarodka, a także odgrywa ogromną rolę w procesach widzenia - z pewnością każdy słyszał o kurzej ślepocie (niedowidzenie o zmroku), wynikającej z niedoboru witaminy A. Co ważne i o czym warto wspomnieć, ma ona wpływ na tworzenie nowych komórek i tkanek, zatem przyczynia się do ich regeneracji.

Dzienne zapotrzebowanie dla dorosłej kobiety to 800 mikrogram na dobę, u mężczyzn wartość ta sięga 1000. Jednakże należy uważać by nie doprowadzić do hiperwitaminozy (nadmiar związków z grupy witaminy A) objawiającej się: ociężałością, osłabieniem mięśni, utratą apetytu, zahamowaniem wzrostu, owrzodzeniem skóry, wyłysieniem, obrzmieniem powiek, wytrzeszczem. Natomiast równie niebezpieczny jest jej niedobór, a jego objawy mogą pojawiać się po kilku latach, kiedy zostaną wyczerpane zapasy wątrobowe, dlatego rozpoznanie hipowitaminozy A jest tak trudne. Do wczesnych następstw należą: suchość skóry, nieprawidłowe rogowacenie jej komórek, gęsia skórka, zmiany w błonach śluzowych oczu, upośledzenie działania gruczołów łzowych. Przedłużający się niedobór prowadzi do utraty przejrzystości gałki ocznej, powstania zgrubień o zabarwieniu białym, kremowym, żółtym, pomarańczowym - tzw. plamki Bitota, równocześnie rozwija się, wspomniana już wcześniej, kurza ślepota.

Jak możemy wzbogacić nasz posiłek w witaminę A?
Powinniśmy zacząć wybierać produkty bogate w nią, do których zalicza się: morele, marchew, paprykę czerwoną, kapustę pekińską, pomidor, szpinak, liście brokułu, jarmuż, dynię, wątrobę wieprzową, jajo kurze, sery podpuszczkowe tłuste, produkty mleczarskie, podroby, ryby (śledzie, sardynki, tuńczyk), oleje rybne (tran).

Wykorzystanie pochodnych witaminy A w walce z trądzikiem
Izotretynoina należy do syntetycznych pochodnych witaminy A. Jej dokładny mechanizm działania nie został poznany, jednakże obecnie wiadomo, iż ma wpływ na zmniejszenie aktywności gruczołów łojowych oraz w mniejszym stopniu na spadek liczebność bakterii beztlenowych (Propionibacterium acnesoraz). W dodatku stwierdza się nieznaczne działanie przeciwzapalne i przeciwnowotworowe.a

Wskazaniem do jej stosowania są ciężkie postacie trądziku (guzkowy, skupiony, z ryzykiem powstania trwałych blizn), oporne na przeprowadzone standardowe leczenie antybiotykami np. tetracyklinami.
Leki te może przepisać nam wyłącznie lekarz dermatolog i podczas ich stosowania powinniśmy być pod jego ścisłym nadzorem, gdyż mimo wymarzonego działania izotretynoiny w walce z trądzikiem, musimy wiedzieć o konsekwencjach jej stosowania. W czasie terapii może pojawić się m. in. zmęczenie, wzrost cholesterolu, suchość skóry, suchość błon śluzowych, zaburzenia widzenia, spadek aktywności fizycznej, bóle stawów. Kobiety w ciąży powinny szczególnie uważać na tę grupę leków, gdyż wykazują one działanie teratogenne (uszkadzające płód). W czasie kuracji osoby objęte nią powinny unikać produktów spożywczych bogatych w witaminę A, by dodatkowo nie obciążać nią organizmu.

Monika Dudek, 20l.